Tem Adlawan

Si Temistokles Mangila Adlawan (natawo niadtong Disyembre 21, 1930, Naga, Sugbo; mitaliwan, Nobyembre 17, 2009) usa ka premyadong magsusulat sa pinulongang Binisayang Sinugboanon.

Personal nga impormasyon

Si Adlawan maoy kamagulangan sa usa ka dosenang anak nila ni Petronila Bariquit Mangila ug Emelio Panilag Adlawan. Naminyo siya sa tuig 1959 kang Josefina Campos Ortiz (PSK) ug may upat ka anak: si Sam "Lucino", Saul "Sinfor", Daffodil "Florita" ug Forsythia "Eda Musa".

Sa gamay pa siya, daan na nga mibatig kaikag sa pagsulat sanglit gibati niya ang gugma sa pulong ug sa katahom nga ikapakita niini ubos sa lainlaing paagi paggamit ug paghan-ay, ilabi na diha sa sugilanon ug balak. Lambigit sa maong gugma, nahimo siyang "himasa" sa bisan unsang piyesa sa nagkalainlaing mga basahon.

Pagsulod sa panulat

Sa sayong katuigan sa dekada 60, nakasimhot ang iyang mga ugba sa tinta sa patikanan. Sa 1965, ang iyang "Hukom" maoy Unang Ganti sa bangga sa panugilanon sa Bag-ong Suga. Sa 1966, ubos sa tinuig nga bangga sa panugilanon sa LUDABI, nakailok sa Una ug Ikaduhang Ganti ang iyang "Ang Gidak-on sa Dagat" ug "Ang Kinaiya Pating og Nawong". Sa 1967, nakatabla ang iyang sugilanon nga gilalisan pag-ayo, "Ang Binhi nga Sagol" sa kang Gremer Chan Reyes nga "Mga Tinagoan sa Dagat" alang sa Unang ganti sa LUDABI. Ang sugilanong "Monyumento" laing obra niya nga midaog sa Unang Ganti sa 1970.

Sa misunod nga mga tuig, ilabi na panahon sa balaod militar, wala na siyay gimok. Sa 1989, usa siya sa mga nakadawat sa tabang pinansiyal alang sa katitikan gikan sa Sentrong Kultural sa Pilipinas (CCP). Napasidunggan usab siya isip "Alagad ni Balagtas" sa Unyon sa mga Magsusulat sa Pilipinas (UMPIL Award).

Tungod sa iyang pagpanaog sa mga tigi sa sinulatay, usa siya sa nahitalay sa Hawanan Sa Kabantog (Hall of Fame) nga gipasidungog kaniya sa BATHALAD-Sugbo.

Matod niya, "Ang magsusulat makakitag katahoman diha sa dili matahom".

Mga mananaog nga obra

• 1965: "Hukom" (unang ganti, sugilanon, Bag-ong Suga)
• 1966: "Ang Gidak-on sa Dagat" (unang ganti, sugilanon, LUDABI)
• 1966: "Ang Kinaiya Pating og Nawong" (ikaduhang ganti, sugilanon, LUDABI)
• 1967: "Ang Binhi nga Sagol" (unang ganti, sugilanon, LUDABI -- tabla sa kang Gremer Chan Reyes "Mga Tinagoan sa Dagat")
• 1970: "Monyumento" (unang ganti, sugilanon, LUDABI)

Mga pinalabing obra

• Ang Kabaho, Unya ang Kahumot sa Pulbos, nobela (Bisaya Magasin, Mayo 2- 2007)
• Ang Dugay nga Gipangita, Bisaya, Mar 29 1972

• Bihag, Bisaya Apr 4 1973

• Bul-og, Bisaya jan 17 1973

• Ang Gidak-on sa Kahadlok ni Toribio, Bisaya May 10 1972

• Laraw sa usa Ka Hugna nga Sadismo, Bisaya Aug 23 1972

• Mga Ilaga, Bisaya Nov 15 1972

• Yutang Natawhan Bisaya May 31 1972

• Ang Katahom Alang sa Pagsud-ong Bisaya Jan 14 1966

• Bili sa Usa Ka Gugma Sep 16 1977

• Ang Gidak-on sa Dagat Bisaya May 13 1966

• Itum maoy Bulok sa Patik, Bisaya mar 18 1966

• Pagsalig, Bisaya dec 1 1967

• Ulahing Kahimatngon Bisaya June 1966

• Usa Ka nawong sa Gugma Jan 29 1965

BALAK

KALAAY

by

Temistokles Adlawan

(1991)

Sa maong takna

Sa imong panan-aw ingon

Sa wala nay kaberde, pulos na lang

Laya, ang kadahonan

Nga daw wala say gana sa paglihok

Bosan itukmod

Pa sa huyohoy, maorag mga abaga nga hoyhoy;

Ang mga palwa, ang mga sanga

Pilay,

Pariha sa tapay sa mga manok, sa taga-bukid pa,

Kanang magdulong na ang atay.

Sa maong takna

Uga, magpanghuy-ab

Ang tibuok kalibotan bisan

Umog pa kini sa habo-habo o mga yamog

Ug tugob sa magpamiti nga gimok

Sa kinabuhi.

Naay hitsura,

Ang kinaiya nga hitsura

Sa mga butang, lamang sa imong panan-aw,

Sa maong takna, usa ra ang hitsura sa tanan:

Hitsura sa kasum-ol ug kabanga

Nga nag-ipon, ug sa maong takna,

Bisan ang gugma sulod ug gawas sa balay,

Way lami! Malimot gani ikaw

Sa pagkakasaligan sa gahom sa kinaadman

Nga imong natapok, pananglit, gikan ni Socrates

Ngadto ni Santayana; mao ikaw lakip

Sa pagkakulba-hinam, pananglit,

Sa iring-iring kon duna man . . .

Bisan wa maghasol ang imong tiyan,

Himsog ang imong mga tul-an, daghag

Sulod ang bulsa, sa maong takna,

Isog kaayo kang moingon: “Maay’ pa

Matay!” Sa maong takna,

Ang kamatayon maoray nindot sa kalibotan.

Tribya

• Si Tem Adlawan maleyendahon na ang pag-ila sa mga bag-ong magsusulat sa Sinugboanon. Dihang may usa ka magsusulat nga miduaw kaniya sa iyang pinuy-anan sa Naga, Sugbo, aron makighimamat, nakurat ang maong magsusulat kay ang mga tropeyo ni Adlawan didto man gikuyog niya sa iyang mga igsusugnod.