Yugoslavia

Ang Yugoslavia maoy usa ka nasod sa Habagatan-sidlakang ug Sentral Europe nga naglungtad gikan 1918 hangtod 1992.
Kini mitungha human sa Unang Gubat sa Kalibutan I, ubos sa ngalan sa Gingharian sa Serbs, Croats ug Slovenes gikan sa paghiusa sa Gingharian sa Serbia uban sa temporaryong Estado sa Slovenes, Croats ug Serbs, ug naglangkob sa unang unyon sa South Slavic nga mga katawhan isip usa ka soberanong estado, human sa mga siglo sa langyaw nga pagmando sa rehiyon ubos sa Ottoman Empire ug sa Habsburg monarkiya. Peter I sa Serbia mao ang unang soberano niini. Ang gingharian nakabaton ug internasyonal nga pag-ila niadtong 13 Hulyo 1922 sa Conference of Ambassadors sa Paris[1]. Ang opisyal nga ngalan sa Estado Gibag-o sa Gingharian sa Yugoslavia niadtong Oktubre 3, 1929.
Ang gingharian gisulong ug giokupar sa Axis powers niadtong Abril 1941. Sa 1943, ang Democratic Federal Yugoslavia giproklamar sa Partisan nga pagsukol. Sa 1944, si Haring Peter II, nga nagpuyo kaniadto sa pagkadestiyero, miila niini ingong lehitimong gobyerno. Human mapili ang usa ka komunistang gobyerno niadtong Nobyembre 1945, ang monarkiya giwagtang, ug ang nasod na giilisan ang ngalan sa Federal People's Republic of Yugoslavia. Nakuha niini ang mga teritoryo sa Istria, Rijeka, ug Zadar gikan sa Italya. Ang lider sa partisan nga si Josip Broz Tito nagmando sa nasud gikan sa 1944 isip prime minister ug sa ulahi ingong presidente hangtod sa iyang kamatayon niadtong 1980. Sa 1963, ang nasod giilisan ug ngalan sa kataposang higayon, ingong Socialist Federal Republic of Yugoslavia (SFRY).
Human sa usa ka ekonomikanhon ug politikal nga krisis ug sa pag-usbaw sa nasyonalismo ug etnikong panagbangi human sa kamatayon ni Tito sa 1980, Yugoslavia nabungkag ubay sa mga utlanan sa mga republika, sa sinugdan ngadto sa lima ka mga nasud, Ang Yugoslavia nabungkag ubay sa mga utlanan sa mga republika niini, sa sinugdan ngadto sa lima ka nasod, nga mitultol ngadto sa Yugoslav Wars.
Human sa Pagbuwag Montenegro ug Serbia pagkunhod sa federative state, ang Federal Republic of Yugoslavia (FRY). Gitinguha niini nga estado ang kahimtang sa bugtong ligal nga manununod sa SFRY, apan kini nga mga pag-angkon gisupak sa ubang mga kanhing republika. Niadtong 2003 ang opisyal nga ngalan niini giilisan sa Serbia ug Montenegro. Kini nga estado natunaw sa dihang ang Montenegro ug Serbia nahimong independente nga mga estado niadtong 2006, Uban sa Kosovo adunay nagpadayon nga panaglalis, Labaw na sa kagawasan sa 2008
Paglalang
[usba | usba ang wikitext]Ang konsepto sa Yugoslavia, isip usa ka komon nga estado alang sa tanang South Slavic nga mga tawo, mitumaw sa ulahing bahin sa ika-17 nga siglo ug nahimong prominente pinaagi sa Illyrian Movement sa ika-19 nga siglo. Ang ngalan gimugna pinaagi sa kombinasyon sa Slavic nga mga pulong jug ("habagatan") ug Slaveni/Sloveni (Slavs). Ang mga paglihok padulong sa pormal nga pagmugna sa Yugoslavia gipaspasan human sa 1917 Corfu Declaration tali sa tali sa Yugoslav Committee ug sa gobyerno sa Gingharian sa Serbia..[2]
Ang nasod naporma niadtong 1918 human dayon sa Gubat sa Kalibotan I isip Gingharian sa Serbs, Croats ug Slovenes pinaagi sa unyon sa Estado sa Slovenes, Croats ug Serbs ug sa Gingharian sa Serbia. Kini mao ang Kini kasagarang gitawag niadtong panahona nga usa ka "estado sa Versailles". Sa ulahi, giilisan ni Alexander I sa Yugoslavia ang ngalan sa nasod ngadto sa Yugoslavia niadtong 1929. [3]
Politika
[usba | usba ang wikitext]Mga Pamuno-Nasod
[usba | usba ang wikitext]Administratibo nga mga Dibisyon
[usba | usba ang wikitext]1918-1922
[usba | usba ang wikitext]
Gikan sa 1918 hangtod sa 1922, ang Gingharian sa Serbs, Croats, ug Slovenes padayong gibahin ngadto sa mga dibisyon sa wala pa ang Gubat sa Kalibotan I (mga distrito, lalawigan ug gingharian) sa monarkiya sa Habsburg ug sa kanhi independente nga mga gingharian sa Balkan sa Serbia ug Montenegro.
Ang mga probinsya mao ang:
1922-1929
[usba | usba ang wikitext]Ang Konstitusyon sa Vidovdan sa 1921 nagtukod sa Gingharian sa Serbs, Croats, ug Slovenes isip usa ka unitary state, nga nagtukod ug 33 ka bag-ong administratibong oblast (probinsya) nga nagmando gikan sa sentro niadtong 1922:
- Vrbas Oblast, Banja Luka
- Belgrade Oblast, Belgrade
- Bihać Oblast, Bihać
- Bitola Oblast, Bitola
- Zeta Oblast, Cetinje
- Oblast of Čačak (Raška Oblast)
- Oblast of Ćuprija
- Oblast of Dubrovnik
- Oblast of Karlovec
- Oblast of Kragujevac (Šumadija Oblast)
- Oblast of Kruševac
- Oblast of Ljubljana
- Maribor Oblast, Maribor
- Oblast of Mostar
- Oblast of Niš
- Bačka Oblast, Novi Sad
- Osijek Oblast, Osijek
- Oblast of Požarevac
- Oblast of Pristina (Kosovo Oblast)
- Oblast of Sarajevo
- Oblast of Smederevo (Podunavlje Oblast)
- Oblast of Split
- Oblast of Skopje
- Oblast of Šabac (Podrinje Oblast)
- Oblast of Štip
- Travnik Oblast, Travnik
- Oblast of Tuzla
- Oblast of Užice (Zlatibor Oblast?)
- Oblast of Valjevo
- Oblast of Vranje
- Syrmia Oblast, Vukovar
- Zagreb Oblast, Zagreb
- Oblast of Zaječar (Timok Oblast)
1929–1941
[usba | usba ang wikitext]Gikan sa 1929 Ang Gingharian sa mga Serbs, Croats ug Slovenes giilisan ug ngalan sa Gingharian sa Yugoslavia ug gibahin ngadto sa siyam ka bag-ong probinsiya nga gitawag ug banovinas. Ang ilang mga utlanan gilaraw sa internasyonal Aron ang katugbang nga dili Etika o sa Pre-GBI Imperial nga mga utlanan. Ginganlan sila sunod sa geographic nga mga bahin kasagaran mga suba. Ang gamay nga kausaban sa ilang mga utlanan gihimo niadtong 1931 uban sa bag-ong Yugoslav Constitution.
Ang mga banovina mao kining mosunod:
- Drava Banovina (Dravska banovina), with its capital in Ljubljana (1929–1941)
- Sava Banovina (Savska banovina), with its capital in Zagreb (1929–1939)
- Littoral Banovina (Primorska banovina), with its capital in Split (1929–1939)
- Vrbas Banovina (Vrbaska banovina), with its capital in Banja Luka (1929–1941)
- Drina Banovina (Drinska banovina), with its capital in Sarajevo (1929–1941)
- Zeta Banovina (Zetska banovina), with its capital in Cetinje (1929–1941)
- Danube Banovina (Dunavska banovina), with its capital in Novi Sad (1929–1941)
- Morava Banovina (Moravska banovina), with its capital in Niš (1929–1941)
- Vardar Banovina (Vardarska banovina), with its capital in Skopje (1929–1941)
Ang City Administration sa Belgrade, kauban si Zemun ug Pančevo usa usab ka administratibong yunit.
1941–1944
[usba | usba ang wikitext]Panahon sa Ikaduhang Gubat sa Kalibutan II, Ang Gingharian sa Yugoslavia gibahin ngadto sa 3 papet nga estado
- Independente nga Bansa sa Croatia
- Italyanong gobernador sa Montenegro, (Sa ulahi giokupar ni German-okupar nga teritoryo sa Montenegro)
- ang Teritoryo sa Military Commander sa Serbia (lakip ang autonomous nga German-gimandoan nga Banat)
Ang ubang mga bahin sa Gingharian sa Yugoslavia giokupar sa Aleman, Italyano , Hungarian , Bulgarian ug Albaniano Axis troopa.
1945–1992
[usba | usba ang wikitext]
Ang Socialist Federal Republic of Yugoslavia Gibahin ngadto sa 6 ka republika ug 2 autonomous nga mga probinsya:
- Serbia (lakip ang autonomous nga mga probinsya sa Vojvodina ug Kosovo)
- Croatia
- Bosnia ug Herzegovina
- Macedonia
- Slovenia
- Montenegro
Sosyalista nga Republika sa Serbia
[usba | usba ang wikitext]Ang Sosyalista nga Republika sa Serbia (Serbo-Croatian: Социјалистичка Република Србија / Socijalistička Republika Srbija) maoy usa sa unom ka constituent republics sa Socialist Federal Republic of Yugoslavia sa gitawag karon nga modernong mga estado sa Serbia ug ang gikaaway nga teritoryo sa Kosovo.
Sosyalista nga Republika sa Croatia
[usba | usba ang wikitext]Sosyalista nga Republika sa Bosnia ug Herzegovina
[usba | usba ang wikitext]Ang Sosyalista nga Republika sa Bosnia ug Herzegovina (Serbo-Croatian: Socijalistička Republika Bosna i Hercegovina / Социјалистичка Pепублика Босна и Херцеговина) maoy usa sa unom ka constituent federal states nga naglangkob sa Socialist Federal Republic of Yugoslavia. Kini mao ang gisundan sa modernong-adlaw nga Bosnia ug Herzegovina, nga naglungtad tali sa 1945 ug 1992.
Sosyalista nga Republika sa Macedonia
[usba | usba ang wikitext]Ang Sosyalistang Republika sa Macedonia (Macedonian: Социјалистичка Република Македонија, romanisado: Socijalistička Republika Makedonija), maoy usa sa unom ka constituent republics sa post-Ikaduhang Gubat sa Kalibutan Socialist Federal Republic of Yugoslavia, Human sa transisyon sa sistema sa politika ngadto sa parliamentaryong demokrasya niadtong 1990, giusab sa Republika ang opisyal nga ngalan niini ngadto sa Republika sa Macedonia niadtong 1991.[4]
Sosyalista nga Republika sa Slovenia
[usba | usba ang wikitext]Ang Sosyalistang Republika sa Slovenia (Slovene: Socialistična republika Slovenija, Serbo-Croatian: Socijalistička Republika Slovenija / Социјалистичка Република Словенија), maoy usa sa unom ka pederal nga republika
Ang Republika sa Slovenia gitangtang ang label nga 'Sosyalista' wala madugay pagkahuman ug sa ulahing bahin sa 1990 naghimo usa ka malampuson nga pagboto sa publiko alang sa kagawasan, nga pormal nga gideklarar kaniadtong 25 Hunyo 1991 ug nakab-ot pagkahuman sa mubo Napulo ka Adlaw nga Gubat.
- ↑ [[1]]
- ↑ https://books.google.com.ph/books?id=UEmnEAAAQBAJ&pg=PA222&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
- ↑ https://www.britannica.com/place/Yugoslavia-former-federated-nation-1929-2003
- ↑ https://web.archive.org/web/20080125143657/http://www.mia.com.mk/portal/page?_pageid=113,160569&_dad=portal&_schema=PORTAL&prikaz=22&VestID=18237491