Atom

Gikan sa Wikipedia, ang gawasnong ensiklopedya
Helium atom

Atom ang kinagamyang pagbuok sa materyal nga dilì na pwedeng bahinon sa paaging kemikal.

Hawan nga wanang ang dakong bahin sa atom. Apan sa tunga niini ang nukleyo nga sutsot kaayong punpon sa mga nyutron ug sa positibo og kargang mga proton. Kon unsa kasutsot ang nukleyo, gialirongan usab kini sa gaan kaayong gabon sa naglibodlibod nga negatibo og kargang mga elektron.

Ang mga elektron nahimutang sa mga orbital (o palapag sa liboran). Ang matag palapag o lebel sa liboran dunay kinutoban sa kadaghanon sa elektron nga puyde mosaroysaroy. Kon puno ang mga palapag, ang maong atom usa ka hamiling elemento sanglit dili man siya makiambit og elektron sa ubang atom. Sagad hinuon sa mga atom dunay kulang o kaha sobra (depende sa puntovista) nga elektron sa ilang orbital. Aron matambalan ang kakulang o kasobra, ang atom makig-alayon sa laing pang atom o mga atom aron makig-inambitay sa unsay nasobra o nakulang. Ang maong panag-inambitay maoy naghatag og kahiusahang kemikal sa maong mga atom aron mahimong molekyul.