Pilipinas : Kalainan tali sa mga rebisyon

Mas daang pag-usab Mas bag-ong pag-usab →

Content deleted Content added

Inline

Rebisyon niadtong 15:05, 4 Marso 2013

	Sagisag sa Pilipinas
Bandera	Sagisag

Motto: Maki-Dios, Maki-Tawo, Makikinaiyahan, ug Makibansa (For the Love of God, Man, nature, and country)

Nasodnong Awit: Lupang Hinirang (Yutang Hinigugma)

Kapital

Manila
14°35′ N 121°0′ E

Kinadak-ang dakbayan

Dakbayan sa Quezon

Opisyal nga (mga) pinulongan Tinagalog (isip Filipino), Iningles¹
mga pinulongan nga rehiyonal: Sinugboanon, Inilokano, Hiligaynon, Binikol, Winaray, Kapampangan, Pangasinense, Kinaray-a, Maranao, Maguindanao, Tinausug

Gobyerno

Republika

Pangulo
Puli Pangulo

Noynoy Aquino
Jojo Binay

Independensiya

- nadeklara sa Espanya
Hunyo 12, 1898 (opisyal)

- giila sa Estados Unidos
Hulyo 4, 1946

Arya

- Katibuk-an 300,000 km² (ika-71)

Populasyon

- Hulyo 2005 87,857,473 (ika-12)

- Sensus sa 2000 76,498,735

- Densidad 276/km² (ika-27)

GDP (PPP) Banabana sa 2005

- Katibuk-an $409,445 milyon (ika-25)

- Per capita $4,770 (ika-107)

Kwarta Peso (PHP)

Sona sa oras UTC +8 (UTC+8)

Internet TLD

.ph

Kodigong pangtawag +63

¹ Ubos sa Batakan-Balaod sa 1987, Tinagalog (sa ngalang Filipino) maoy nasodnong pinulongan, samtang ang Tinagalog ug Iningles ang mga opisyal nga pinulongan.

Ang mga rehiyonal nga mga pinulongan mao ang auksilar nga opisyal nga mga pinulongan sa ilang kaugalingong mga dapit.

Ang Kinatsila ug Arabiko walay opisyal nga status pero gigamit sa "boluntaryo ug opsyonal nga basis."

Ang Republika sa Pilipinas (Iningles: Republic of the Philippines o the Philippines) o Pilipinas, nailhan usab isip 'Perlas sa Sidlakang Kadagatan', maoy usa ka gawasnong, soberanong nasod sa habagatang-sidlakang Asya. Naa siya sa 1,210 km (750 mi) gikan sa dakong Asya ug may 7,107 ka isla nga nagporma sa usa ka parte sa Arkipelagong Malayo. Ang Kapupud-an sa Pilipinas, nakit-an sa mga Portuges ug mga Espanyol, kuyog nila si Kapitan Hernando de Magallanes niadtong 16 sa Marso, 1521. Pagka 27 sa Abril, 1565, ang mga kongkistador sa liderato ni Miguel Lopez de Legaspi nahiabot sa Sugbo, gikan sa Nueva Espanya, (Mehiko). Pagkahuman sa pag-establisar sa gobyerno espanyol sa Manila sa 1571, ang Isla gikuha ug gihimo nga kolonya sulod sa 300 ka tuig, sugod sa (1521 hangtod sa 1821).

Pagkahuman sa gubat alang sa kalingkawasan sa Mehiko, ang kagamhanan sa Espanya mao nay mikontrolar sa Pilipinas ug gihimo ning Probinsya sa Espanya (1821 - 1898) sulod sa 77 anyos hangtod sa 1898.

Pagka 1898, naggubat ang Espanya ug ang Estados Unidos sa Amerika aron sa pagkontrolar sa Isla. Pagkahuman sa maong gera, ang Estados Unidos sa Amerika, mao nay mikontrolar sa Isla hangtod sa 1935. Sa ika-2ng Gubat sa Kalibotan, ang Hapon miabot ug maoy nanghawod sa Kapupud-an, hangtod sa 1945, dihang gibombardiyo sa mga sundalong Pilipinhon ug Amerikanhon ang mga kampo sa mga Hapones ug nahalingkawas ang Kapupud-an.

Pagka 1946, ang Pilipinas gitagaan og "de facto", nga permanente nga Kagawasan sa 4 sa Hulyo, 1946 sa Estados Unidos sa Amerika.

Kining mga tuiga ubos sa pangagamhanan sa mga taga gawas nakaimpluwensiya pag-ayo sa kultura ug katilingban sa Pilipinas. Nailhan ang nasod sa iyang pagka Katoliko ug sa labihang pagkaimpluwensiya niini sa Kasadpanon. Usa kini sa duha ka nasod nga katoliko sa Asya: Pilipinas ug Sidlakang Timor.

Human dayon sa Ika-2ng Gubat sa Kalibotan, ang Pilipinas mao ang kinalamboang nasod sa Asya, apan sukad niadto, hinay ang kalamboan gumikan sa kagamay sa pagtubo sa ekonomiya, pangawkaw sa gobyerno sa panudlanan (pangurakot), ug neyo-kolonyal nga mga impluwensiya. Sa pagkakaron, modereyt ang pagtubo sa ekonomiya---tinabangan sa kadaghan sa mga Pilipino nga nanrabaho sa gawas ug sa 'information technology'.

Gobyerno

Ang Pilipinas usa kini ka Republican og Demokratiko nga nasod. Ang systema sa pag-gobyerno niini nabasi sa systema sa Estados Unidos. May tulo ka dagkong sanga ang gobyerno sa Pilipinas: ang Ehikutiba (Executive), ang Lehislatiba (Legislative), ug ang Judisyal (Judiciary). Ang Ehikutiba gi representahan kini sa Presidente sa Pilipinas, ang Lehislatiba sa Kongreso (Congress), ug ang Judisyal sa Kinatas-ang Hukmanan (Supreme Court).

Ilalom sa Presidente mao ang mga nagkalain-laing mga ahensya ug departamento sa gobyerno sama sa Armed Forces of the Philippines (AFP), Bureau of Internal Revenue (BIR), Department of Interior and Local Government (DILG), Department of Justice (DOJ) ug uban pa. Ang Ehikutiba ang naay responsibilid nga mupatoman sa mga balaod nga gi pasa sa Kongreso ug tanang programa sa gobyerno.

Ang Kongreso mao ang sanga sa gobyerna nga may responsibilidad nga mopasa ug mga nagkalain-laing balaod. Kini natunga sa duha ka lawas: ang Senado (Senate) ug ang Balay sa mga Representante (House of Representatives).

Ang Kinatas-ang Hukmanan (Supreme Court) mao ang ikatulo nga sanga sa gobyerno nga ang responsibilidad mao ang pag-hubad sa balaod partikular ang Konstitutusyon sa nasod.

Lugar ug Mga Rehiyon

Mga bag-ong dakbayan

Meycauayan, Bulacan, Bulacan
Navotas
San Juan
Baybay, Leyte
Bogo, Cebu
Catbalogan, Samar
Tandag, Surigao del Sur
Lamitan, Basilan
Borongan, Eastern Samar
Tayabas, Quezon
Tabuk, Kalinga
Bayugan, Agusan del Sur
Batac, Ilocos Norte
Mati, Davao Oriental
Guihulngan, Negros Oriental
Cabadbaran, Agusan del Norte
El Salvador, Misamis Oriental
Carcar, Cebu
Dumaguete City, Negros Oriental
Bayawan City, Negros Oriental

Heyograpiya

Ang Pilipinas may 7,107 ka isla. Kadagkoan ang Luzon ug Mindanao. Taliwala sa ila ang Kapupud-ang Kabisay-an, Mindoro, Palawan, Marinduque, Romblon, ug uban pa. Ang isla sa Luzon may tulo ka bukiranan: ang Kordilyera, ang Sierra Madre, ug ang Karabalyo. Ang Kordilyera ug ang Karabalyo didto sa Amihanang Luzon, ug ang Sierra Madre nag-agi gikan sa amihanan sa probinsya sa Cagayan hangtud sa tunga-tungang Probinsya Quezon. Didto sa Mindanao ang katas-ang bukid sa tibuok Pilipinas, ang Bukid Apo, sa Dakbayan sa Davao.

Ekonomiya

Sa Forbes Magazine, pang-84 ang Pilipinas sa talang Best Countries for Business tuig 2009.^[1]

Mga opisyal nga pinulongan

Tinagalog (isip Filipino) ang pugsanong gihimong nasodnong pinulongan. Duha ang pugsanong gihimong opisyal nga pinulongan: Iningles ug Tinagalog (ug sa una, Kinatsila). Adunay kapin sa 170 ka pinulongang lumad sa tibuok kapupud-an. Napulog duha niini mga nanag-unang pinulongan sa mga rehiyon: Sinugboanon, Iniloko, Hiligaynon, Bikol, Winaray, Kinapampangan, Panggasinan, Kinaray-a, Maguindanao, Maranao, Tinausug ug Tsinabakano.

Kultura

Ang kultura sa Pilipinas naimpluwensiya sa daghang nasod gikan sa Europa (Espanya), Latino America (Mehiko), Estados Unidos sa Amerika, Tsina, Islam, Hinduismo, etc.

Ang kustombre ug tradisyonales sa Pilipinas naimpluwensiyahan sa mga Espanyol.

Relihiyon

Mga Katoliko ang kadaghanan sa Pilipinas (83 porsento); Protestante (9 porsento); Islam (5 porsento); Budismo ug Hinduismo (3 porsento). Dunay mga 560 Ortodokso.^[2]

Literatura

Mga reperensya

Tan-awa Usab

Talaan sa mga kasadyaan sa Pilipinas

Dugang Impormasyon

Mga panid nga opisyal sa gobyerno

www.gov.ph - Ganghaan sa Kagamhanan sa Pilipinas
www.op.gov.ph - Buhatan sa Presidente
www.senate.gov.ph - Senado
www.congress.gov.ph - Kongreso
www.supremecourt.gov.ph - Korte Suprema
www.comelec.gov.ph - Komisyon sa mga Pinili-ay (COMELEC)
www.dfa.gov.ph - Departamento sa Kalihokang Panglangyaw
www.wowphilippines.com.ph - Departamento sa Turismo
www.afp.mil.ph - Armadong Kusog sa Pilipinas

Mga panid sa sumat

Uban pang panid

Ang Ingles nga bersiyon ning maong panid mahimo mong mahubad ngadto sa Binisayang Sinugboanon.

Plantilya:Asya

Kinìng maong artikulo adunay kabahin sa Pilipinas mao usa ka Saha. Makatábang ka sa Wikipedya pinaági sa pag-uswág ug pag-punô niini.

[1] ttp://www.forbes.com/lists/2009/6/bizcountries09-best-countries-for-business_Philippines_CHI112.html

[2] ttp://www.cs.ust.hk/faculty/dimitris/metro/Phil_history.html

[1]

[2]

@@ Linya 307: / Linya 307: @@
 [[ru:Филиппины]]
 [[rw:Filipine]]
+[[sa:कलिंगद्वीप]]
-[[sa:फ़िलिपीन्स्]]
 [[sah:Пилипиин]]
 [[sco:Philippines]]