Dakbayan sa Lapu-Lapu

Ang Dakbayan sa Lapu-Lapu ikatulo nga klaseng dakbayan nahimutang sa probensya sa Sugbo, Pilipinas. Ang dakbayan nag-okupar sa dakong bahin sa Pulo sa Mactan, usa ka kilometro lamang gikan sa pulo sa Sugbo, ug naglakip usab sa tibuok pulo sa Olango mga lima ka kilometro padulong sa amihanang sidlakan, ug uban pang gagmay nga isla. Ang Dakbayan sa Lapu-lapu lakip sa dakong Cebu Metropolitan Area nga gisentro sa Dakbayan sa Sugbo.

Adunay kinatibok-an gidak-on nga 107.30 kilometros quadrado ug nahimutang ikalima nga distrito. Sumala sa census ni acting 2010, dunay 119,252 katawo. Ang gitudlo nga kodigo postal mao ang 6004.

CIUDAD SA LAPULAPU

Nagtindog sa usa ka bungtod, ang Ciudad sa Lapulapu karon usa sa labing limpyo ug matahum nga lugar sa nasud.

Sa wala pa kini mahimong ciudad, kini gitawag og Opon. Ang karon nga ngalan niini gikan sa bantugan nga datu sa Mactan nga mipatay ni Magellan sa usa ka makalimtanong madugoon nga gubat sa baybayon atbang sa pantalan sa Ciudad sa Sugbo niadtong Abril 1521. Giunsa kini paghingalan og Opon, gisaysay sa usa ka dugay nang sugilanon.

Gisugilon nga usa ka grupo sa mga Kastila nga gikan sa Sugbo misakay ug miadto sa Mactan ug midunggo sa dapit nga karon nahimutangan sa Ciudad sa Lapulapu. Ang komandante sa Kastila nangutana sa pangulo sa grupo sa mga lumad nga nagtapok sa baybayon unsa ang ngalan sa maong lugar. Tungod kay nagtuo nga ang iyang pangalan ang gipangutana, mitubag ang pangulo nga si Opong, "Opong." Gisulat sa Kastilang komandante kini sa iyang kwaderno.

Pagbalik sa mga Kastila aron magtukod og lokal nga kagamhanan, ilang gingalan ang lugar og Opong. Sa milabay nga panahon, ang litra nga “g” gibiyaan ug ang lungsod gitawag na lang og Opon.

Walay kasamtangang mga rekord nga nagpakita sa mga ngalan sa mga tawo nga gitudlo sa mga Kastila isip administrador sa lokal nga kagamhanan sa Opon. Apan pinaagi sa mga istorya nga gipasa-pasa sa mga tawo nga buot makabalo ug maminaw, giingon nga ang unang Pilipinong nahimong pangulo sa Opon mao si Kapitan Pesyo, gisundan ni Kapitan Bruno ug Kapitan Olong.

Sa tuig 1900, pagsugod sa rehimen sa mga Amerikano, si Vicente Pascual gitudlo nga Presidente sa Opon. Sa tuig 1905, nahitabo ang unang eleksyon sa lungsod. Si Pascual de la Cerna napili nga Presidente. Uban nga mga napili ug misilbi ingon Presidente mao sila Bartolome Dimataga, Agustin Tumulak, Rito de la Cerna, Gregorio de la Cerna, ug si Mariano Dimataga, nga napili usab isip unang Alkalde sa Opon.

Ang bag-ong Ciudad sa Lapulapu gimugna niadtong Hunyo 17, 1961, pinaagi sa Republic Act 3134. Si Mariano Dimataga, pinaagi kang Mrs. Leonila D. Garcia, asawa sa kanhi Presidente nga si Carlos P. Garcia, awtomatikong nahimong unang Alkalde sa Lapulapu. Ang bag-ong Ciudad gi-inagurar niadtong Disyembre 31, 1961.

Sa panahon sa kalisod sa Japanese Occupation, si Teodulo Tomaguin misilbi isip Alkalde. Si Jorge Tampus nahimong Alkalde usab.

Ang bag-ong Ciudad sa Lapulapu adunay populasyon nga mga 48,000 ug tinuig nga kita nga mga ₱600,000. Adunay kinatibuk-ang dapit nga 6,672 ka ektarya ug gilangkoban sa 29 ka mga baryo. Ang mga nag-unang produkto niini mao ang mga utan, maguey, lubi, mais, saging, ube, ug mga sombrero. Daghan sa mga lumulupyo niini nagpuyo sa Sugbo isip mga trabahante ug empleyado sa lain-laing mga kompanya sa pagproseso, planta sa lana, pantalan, ug uban pang mga industriyal ug komersyal nga establisimento sulod sa teritoryo sa Lapulapu ug sa kasikbit nga Ciudad sa Sugbo diin gatusan ang nagtrabaho sa mga pabrika ug negosyo sa kalakalan, industriya ug transportasyon.

Ang Lapulapu adunay dungog nga kini ang nahimutangan sa Mactan Alternate International Airport, ang labing dako sa tibuok Pilipinas.

Kasaysayan

Sa ika-16 nga siglo, ang isla sa Mactan gisakup sa Espanya. Gitukod sa mga prayle sa Augustinian ang lungsod sa Opon kaniadtong 1730, ug nahimo kini nga lungsod kaniadtong 1961. Ginganlan kini nga si Datu Lapu-Lapu, ang pinuno sa isla, nga nanguna sa kapildihan batok sa explorer sa Portuges nga si Fernando de Magallanes kaniadtong 1521 sa Gubat. Si Mactan, nga gisaulog sa sangtuwaryo sa Lapu-Lapu sa Punta Engaño, diin gipangulohan ni Magellan ang usa ka landing nga grupo sa 40 ka mga lalaki aron mag-resupply sa 1,500 nga mga lokal nga nag-atubang ug gipatay ang ilang kapitan ug uban pang mga lalaki.

Ang munisipalidad sa Opon gitukod sa mga misyonaryo sa Augustinian kaniadtong 1730. Gihatag kini sa mga Heswita sa 1737 ug pagkahuman gibalik sa mga Augustinian. Kung mikaylap ang Rebolusyong Pilipino sa Kabisay-an kaniadtong 1896, ang mga tawo nag-organisar sa lokal nga mga rebolusyonaryong yunit.

Panahon sa Gubat sa Pilipinas-Amerikano, usa ka gobyerno sa militar ang natukod. Ang padayon nga pagsukol sa mga taga-Sugbo ang nanguna sa gobyernong US nga mapatindog pag-usab ang kontrol sa militar sa probinsya kaniadtong Hulyo 17, 1901. Niadtong 1905, gipili ni Opon ang una niyang piniliay sa munisipyo, ug si Pascual dela Serna napili nga pangulo sa lungsod.

Pagkahuman sa pagbuto sa Ikaduhang Gubat sa Kalibutan, ang presensya sa daghang mga tanke sa pagtipig sa lana sa Opon naghimo sa lungsod nga hinungdan sa mga pag-atake sa mga Hapon sa usa ka semana pagkahuman sa pagbuto sa Ikaduhang Gubat sa Kalibutan kaniadtong Disyembre 1941. Naglupad ang eroplano sa kaaway. duha sa napulo ug upat nga tanke sa pagtipig sa lana. sa Opon Usa ka yunit sa Kawaguchi Detachment sa Japanese Imperial Forces nga miabot sa silangan nga baybayon sa Sugbo kaniadtong Abril 10, 1942. Pagkahuman, ang kalihukan sa pagbatok giorganisar ni Colonel James M. Cushing, pinuno sa southern ug sentral, ug Harry Fenton sa amihanang yunit sa Kilusang Pagsukol sa Cebu.

Atol sa Gubat sa Kabisay-an, ang operasyon sa Victor II sa American Division nga gipangulohan ni Major General William Arnold nga mi-landing sa Sugbo kaniadtong Marso 26, 1945, ug pagkahuman gibuhian ang lalawigan.

Ang kongresista nga si Manuel A. Zosa, ang representante sa Sixth District sa Sugbo, nagsuportar sa balaudnon nga nagpabalhin sa karaang munisipalidad sa Opon ngadto sa karon nga dakbayan sa Lapu-Lapu. Kini ang Balaod sa Republic 3134, nga nailhan nga Charter of the City of Lapu-Lapu, nga gipirmahan kaniadtong Hunyo 17, 1961 sa Presidente sa Pilipinas, si Carlos P. García. Gi-inagurahan si Lapu-Lapu kaniadtong Disyembre 31, 1961, kauban si Mariano Dimataga, ang katapusang mayor sa munisipyo, ingon ang unang mayor sa lungsod.

Mga Barangay

Ang Dakbayan sa Lapu-Lapu nabahin sa 30 ka mga barangay.

Agus Babag Bankal Baring Basak Buaya Calawisan Canjulao Caw-oy Cawhagan Caubian Gun-ob Ibo Looc Mactan

Maribago Marigondon Pajac Pajo Pangan-an Poblacion Punta Engaño Pusok Sabang Santa Rosa Subabasbas Talima Tingo Tungasan San Vicente1

Ekonomiya

Ang ekonomiya sa Dakbayan sa Lapu-Lapu nitubo og 9.4 porsyento niadtong 2023 gikan sa 2022 nga lebel. Kini nagrepresentar sa pagsaka sa balor sa Gross Domestic Product (GDP) gikan sa PhP 151.44 bilyon sa 2022 ngadto sa PhP 165.61 bilyon sa 2023. Mas hinay kini kay sa 13.2 porsyento nga pagtubo nga naposte sa miaging tuig.

Ang bahin sa tulo ka dagkong industriya ngadto sa ekonomiya sa Dakbayan sa Lapu-Lapu, Industriya adunay labing dako nga bahin nga 50.5 porsyento, gisundan sa Services nga adunay 49.2 porsyento nga bahin ug Agrikultura, kalasangan, ug pangisda nga adunay 0.3 porsyento nga bahin.

Transportasyon

• Gisakyan sa transportasyon sa siyudad ang Mactan International Airport.
• Makasakay ka og traxi gikan sa airport
• Bus gikan sa parkmall paingon sa Robinsons Galleria Cebu - MyBus, Sugbo Transit Expres

Mga Dapit nga Angayng Bisitahon

Sa kasaysayan, ang lungsod nag-uban sa site sa Gubat sa Mactan. Kaniadtong Agosto 1, 1973 , tungod sa Mando sa Pangulo nga No. 259, Gipahayag ni Presidente Ferdinand E. Marcos nga ang dapit sa gubat usa ka santuaryo sa nasud; ang pagpreserbar, pagpahiuli ug o pagtukod pag-usab diin kini sa ilawom sa pagdumala ug kontrol sa National Historical Commission sa kolaborasyon sa Department of Tourism.

• Mactan Export Processing Zone (I & II)
• Cebu Light Industrial Park
• Parkers Beach(nasunog sa tunga-tungang bahin sa 2004)

• Vanno Beach

• Plantation Bay
• Maribago Blue Waters

• Waterfront Hotel
• Shangrila Hotel
• Hotel Cesario
• Punta Engaño (Lapu-Lapu and Magellan Shrines)

Mga sumpay sa gawas

• Official City Government website Gi-arkibo 2011-08-08 at the Wayback Machine
• Philippine Standard Geographic Code Gi-arkibo 2012-04-13 at the Wayback Machine
• 2000 Philippines Census Information Gi-arkibo 2010-01-30 at the Wayback Machine